Arch Linux jest jedną z najbardziej elastycznych i zaawansowanych dystrybucji systemu operacyjnego Linux. Charakteryzuje się prostotą, nowoczesnością i pragmatyzmem. Jego instalacja może wydawać się skomplikowana, ale jest to doskonała okazja do nauki podstawowych i zaawansowanych aspektów zarządzania systemem Linux.

Ten poradnik przeprowadzi Cię krok po kroku przez proces instalacji Arch Linux. Został on opracowany z myślą o użytkownikach, którzy chcą zrozumieć działanie tego systemu operacyjnego i mieć pełną kontrolę nad konfiguracją.

Zanim rozpoczniesz, upewnij się, że masz:

  • Najnowszy obraz ISO Arch Linux. Możesz go pobrać z https://archlinux.org/download/.
  • Działające połączenie internetowe, które będzie potrzebne do pobrania pakietów.
  • Podstawową wiedzę na temat komend linii poleceń oraz systemów plików Linux.

P.S. Jeśli instalujesz na VMware w wersji 17.5 zalecam w wirtualnej maszynie wyłączyć akcelerację 3D, ponieważ ta wersja jest zepsuta dla systemów Linux. Jest możliwość, że będzie działać z akceleracją, ale nie ma na to gwarancji.

Etap 1: Przygotowanie instalatora

Aby rozpocząć instalację Arch Linux, musisz uruchomić komputer lub wirtualną maszynę używając pliku ISO, który pobrałeś.

Po poprawnym zbootowaniu instalatora powinieneś widzieć taki ekran:

Wybieramy pierwszą opcję i czekamy aż włączy się instalator.

Arch Linux różni się od dystrybucji takich jak Ubuntu czy Mint. Jest to system dla zaawansowanych użytkowników, którzy cenią sobie pełną kontrolę nad każdym aspektem swojego systemu operacyjnego. W przeciwieństwie do wielu innych dystrybucji, Arch nie oferuje graficznego instalatora, który prowadzi użytkownika przez proces instalacji krok po kroku. Zamiast tego, instalacja odbywa się w trybie tekstowym i wymaga od użytkownika ręcznego wykonywania wszystkich czynności, co pozwala lepiej zrozumieć działanie systemu. Jednakże, dla tych, którzy mogą czuć się onieśmieleni manualnym procesem instalacji, społeczność Arch Linux stworzyła narzędzie o nazwie archinstall. Jest to skrypt, który ułatwia proces instalacji, oferując prostsze, pół-automatyczne środowisko. Dzięki archinstall, użytkownicy mogą szybko skonfigurować podstawowe elementy systemu, takie jak partycjonowanie dysku, wybór środowiska graficznego oraz instalację podstawowych pakietów. W naszym poradniku skorzystamy z archinstall, aby pokazać, jak można łatwo i sprawnie zainstalować Arch Linux, zachowując przy tym jego filozofię i elastyczność.

Po uruchomieniu system powinien wyglądać tak:

Przed instalacją należy sprawdzić czy mamy dostęp do sieci. Można to zrobić np. pingując stronę google.pl za pomocą polecenia:

ping google.pl

Jeśli mamy połączenie internetowe powinno być tak jak na zdjęciu powyżej. Aby przerwać ping należy wcisnąć ctrl+c. Jeśli jednak nie mamy połączenia sieciowego należy skonfigurować ją ręcznie:

  • Dla połączenia przewodowego, zazwyczaj wystarczy wpisać dhcpcd i poczekać na przydzielenie adresu IP.
  • Dla połączenia bezprzewodowego, użyj wifi-menu lub iwctl (dla iwd), aby wyszukać dostępne sieci i połączyć się z wybraną.

Ostatnim krokiem etapu pierwszego jest aktualizacja narzędzia archinstall. Jest to ważne, aby upewnić się, że korzystasz z najnowszej wersji oprogramowania, która zawiera najnowsze funkcje i poprawki bezpieczeństwa. Aby zaktualizować należy wpisać w terminalu:

sudo pacman -Sy archinstall

Normalnie byśmy użyli tylko parametru -S, a nie -Sy, ale live iso nie zawiera innych potrzebnych składników systemu aby instalacja przebiegła pomyślnie. Parametr -Sy spowoduje dodatkowo aktualizację indeksu pakietów

Jak zauważyłeś do zarządzania pakietami używamy polecenia pacman, a nie apt, które jest znane z dystrybucji opartych na Debianie, takich jak Ubuntu. Pacman to potężny menedżer pakietów używany przez Arch Linux, który łączy prostotę z pełną funkcjonalnością. Główna różnica Pacmana od Apt jest taka, że pacman instaluje pakiety .pkg.tar.xz, a apt .deb.

Po instalacji możemy przejść do drugiego etapu, jakim jest uproszczona instalacja używając archinstall.

Etap 2: Instalacja używając archinstall

Uruchamiamy program archinstall. Aby to zrobić wpisujemy polecenie:

archinstall

Po wpisaniu polecenia powinniśmy zobaczyć menu takie jak poniżej:

Teraz instalacja nie powinna sprawiać żadnego problemu. Dzięki temu, że archinstall prowadzi nas za rękę przez wszystkie kroki, to instalacja tak naprawdę nie jest teraz dużo trudniejsza od takiej w ubuntu.

Pierwszy krok to wybór języka. Ważne jest, aby zrozumieć, że wybór ten dotyczy języka instalatora, a nie całego systemu operacyjnego. Więc wybieramy język polski i przechodzimy dalej.

Drugim krokiem w procesie instalacji jest wybór mirrorów. Mirror to serwer, który zawiera kopie pakietów potrzebnych do instalacji i aktualizacji systemu. Wybór odpowiednich mirrorów jest kluczowy dla szybkości i stabilności procesu instalacji oraz późniejszego zarządzania pakietami.

Nie wybieramy opcji Custom mirrors tylko Region serwerów lustrzanych i wybieramy Poland. Po wybraniu wróci nas do ekranu powyżej i dajemy wstecz.

Trzeci krok w procesie instalacji to konfiguracja lokalizacji, która obejmuje ustawienie strefy czasowej, lokalizacji systemu oraz układu klawiatury. Jest to ważne, aby Twój nowy system był dostosowany do Twojej lokalizacji geograficznej i preferencji językowych.

W tym menu wybieramy układ klawiatury na pl, a język na pl_PL. Następnie dajemy wstecz.

Czwarty krok instalacji polega na konfiguracji partycji systemu. Pamiętaj, że odpowiednia konfiguracja dysków jest kluczowa dla optymalnego działania systemu.

Wybieramy pierwszą opcję aby program automatycznie skonfigurował nam partycję.

Wybieramy dysk na którym chcemy zainstalować. Pamiętaj aby nie wybierać Loopback device tylko dysk. Każdy dysk jest oznaczony jako /dev/sda.

Po wybraniu dysku wybieramy formatowanie ext4. Jest to najlepsza i najbardziej nowoczesna opcja z tych wszystkich.

Piąty krok instalacji to ustawienie hasła roota. Szyfrowanie dysku pomijamy, program rozruchowy zostawiamy na grub, a nazwę hosta można, ale nie trzeba ustawić.

Pamiętaj, aby wybrać silne i trudne do odgadnięcia hasło, które będzie skutecznie chronić Twój system przed nieautoryzowanym dostępem.

Po skonfigurowaniu dysków i ustawieniu hasła dla użytkownika root, szóstym krokiem jest utworzenie konta użytkownika. Jest to ważne, ponieważ zaleca się, aby na co dzień korzystać z systemu nie jako root, ale jako zwykły użytkownik z ograniczonymi uprawnieniami.

Wybieramy dodaj użytkownika i wpisujemy nazwę użytkownika oraz hasło. Po wpisaniu hasła dostaniemy pytanie czy chcemy aby użytkownik miał uprawnienia roota i wybieramy tak.

Po stworzeniu klikamy potwierdź i wyjdź.

Po utworzeniu konta użytkownika szóstym krokiem jest wybór profilu systemowego. Profil systemowy w Arch Linux to zestaw predefiniowanych ustawień i pakietów, które określają podstawową funkcjonalność i środowisko pracy Twojego systemu.

Wybieramy type.

Wybieramy desktop.

Teraz mamy do wyboru środowisko graficznego dla naszego systemu. Najpopularniejsze to Gnome i Kde. Gnome jest znany najbardziej z dystrybucji takich jak Ubuntu, Fedora lub Debian. Kde jest znana z takich jak KDE Neon lub Manjaro. Jeśli masz bardzo stary kompter możesz wybrać Lxqt. Jest to lżejsze środowisko niż wyżej wymienione. Występuje one w wychodzonej wersji Ubuntu o nazwie Lubuntu. Ponizej możesz zobaczyć jak wyglądają niektóre środowiska aby wybrać.

Gnome

Kde

Po wybraniu środowiska dajemy wstecz. Ja wybrałem środowisko gnome do tej instalacji.

W siódmym kroku instalacji wybieramy serwer dźwięku. Jest on potrzebny aby działały urządzenia audio w naszym systemie.

Wybieramy serwer pipewire i przechodzimy dalej.

Ósmy krok instalacji polega na skonfigurowaniu sieci. Jest to kluczowy etap instalacji, który zapewnia, że Twój system będzie mógł połączyć się z Internetem i komunikować się z innymi urządzeniami w sieci. Jądra pomijamy, ponieważ jest dobre wybrane domyślnie i dodatkowych pakietów nie dodajemy.

Kopiujemy ustawienia sieciowe z ISO.

Ostatnim dziewiątym krokiem jest wybór strefy czasowej.

Wybieramy Europe/Warsaw.

Twój ekran powinien wyglądać tak samo jak mój teraz. Może on wyglądać inaczej jedynie jak dodałeś więcej użytkowników lub samemu skonfigurowałeś partycje. Jeśli wszystko jest dobrze wybieramy zainstaluj i instalujemy. Podczas procesu instalacji instalator może wymagać aby potwiedzić wciskając enter. Dlatego bądź czujny podczas instalacji. Po zakończeniu instalacji pojawi się takie menu.

Wybieramy nie.

Gratulacje! Instalacja Arch Linux została zakończona pomyślnie! Teraz możesz cieszyć się swoim nowym, czystym i w pełni konfigurowalnym systemem operacyjnym. Aby przejść do systemu wyciągnij plik ISO i zrestartuj komputer. Możesz to zrobić poleceniem:

sudo systemctl reboot

Etap 3: Ostatnie kroki

Gdy włączymy nasz zainstalowany system pojawi się grub. GRUB (GRand Unified Bootloader) to podstawowy bootloader używany w Arch Linux do zarządzania procesem startowym systemu. Nasz system się włączy automatycznie w ciągu 5 sekund ale można to przyspieszyć wciskając enter.

Jeśli tak jak ja zainstalowałeś system używając środowiska gnome to po zbootowaniu system powinien wyglądać tak:

A jeśli zainstalowałeś używając Kde powinien wyglądać tak:

Po zalogowaniu wejdź w terminal i niezależnie od środowiska wpisz polecenie aby zaktualizować wszysktie repozytoria i pakiety:

sudo pacman -Syu

Jeśli zainstalowałeś gnome, to flatpak jest już zainstalowany i możesz korzystać z sklepu z oprogramowaniem i zainstalować przeglądarkę internetową, np. firefox. Jednak, jeśli masz Kde lub inne środowisko, które nie ma tego wbudowanego, to musisz doinstalować flatpak. Możesz to zrobić poleceniem:

sudo pacman -S flatpak

Aby sprawdzić informację o naszym systemie i konfiguracji należy zainstalować neofetch. Możemy to zrobić poleceniem:

sudo pacman -S neofetch

Aby wywowałać neofetch, wpisujemy w terminalu:

neofetch

Zakończenie

Gratulacje! Przeszedłeś przez wszystkie etapy instalacji Arch Linux. Teraz, gdy system jest zainstalowany, przed Tobą otwiera się świat nieograniczonych możliwości konfiguracji i personalizacji Twojego środowiska pracy.

Pamiętaj, że Arch Linux to nie tylko system operacyjny, ale także społeczność użytkowników i deweloperów, którzy dzielą się swoją wiedzą i doświadczeniem. Nie wahaj się korzystać z zasobów takich jak Arch Wiki, fora internetowe i grupy dyskusyjne, aby poszerzać swoje umiejętności i rozwiązywać ewentualne problemy. Jak masz pytanie możesz je równierz zadać w komentarzach pod tym poradnikiem.

Instalacja Arch Linux to dopiero początek. Teraz możesz eksplorować, eksperymentować i dostosowywać system do swoich potrzeb. Czy to poprzez wybór oprogramowania, eksplorację zaawansowanych ustawień systemowych, czy też uczestnictwo w tworzeniu oprogramowania – Arch Linux oferuje Ci pełną kontrolę nad Twoim komputerem.